Zijn onverwachte dood maakt een voortijdig einde aan twaalf jaar van intens werk waarvan het resultaat alom lof heeft geoogst. Met zijn smaak, zijn kennersoog, en zijn grenzeloze belangstelling voor de beeldende kunst in al haar vormen, wist Ger Luijten de reputatie van de in Parijs gevestigde stichting, opgericht door Frits Lugt en zijn vrouw in 1947, moeiteloos te bestendigen en nog te verbreden. Hij verraste met een schitterende reeks tentoonstellingen die elkaar in hoog tempo opvolgden en met een actief acquisitiebeleid, vaak op minder begane paden. Altijd indachtig aan wat hij als Lugts oorspronkelijke missie beschouwde, ‘de kunstgeschiedenis dienen’, vond hij nieuwe manieren om de wat gesloten ogende instelling, befaamd om haar tekeningen, prenten en kunstenaarsbrieven, onder de aandacht te brengen bij een breder publiek, waarbij hij om het even welk gehoor wist te overtuigen door zijn persoonlijke betrokkenheid en zijn gave voor het gesproken en geschreven woord.
Ger Luijten, geboren in 1956, begon in 1977 in Breda zijn opleiding tot tekenleraar om aanvankelijk tekenles te gaan geven. Op 23-jarige leeftijd besloot hij in Utrecht kunstgeschiedenis te gaan studeren, waarbij zijn vorming hem prachtig te pas kwam voor de technische aspecten van de grafische kunsten die, van meet af aan, zijn eerste belangstelling hadden. In 1987 werd hij benoemd tot wetenschappelijk medewerker prent- en tekenkunst in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam en daar schreef hij ook zijn eerste grote tentoonstellingscatalogus, Van Pisanello tot Cézanne (1990). In 1990 ging hij aan de slag als conservator prenten in het Rijksprentenkabinet in Amsterdam, dat hij vanaf 2001 zou gaan leiden. Tot zijn belangrijkste projecten behoren de grote tentoonstelling Dageraad der Gouden Eeuw. Noord-Nederlandse kunst, 1580-1620 (1993-1994), waaraan hij intensief heeft meegewerkt, en de buitengewoon originele Spiegel van alledag: Nederlandse genreprenten, 1550-1700, samen met Eddy de Jongh bedacht en geschreven (1997). De jarenlange sluiting van het Rijksmuseum voor de grote renovatie (2003-2012) en de wens om zijn loopbaan een nieuwe draai te geven brachten Ger Luijten naar de Fondation Custodia, waar hij op 1 juni 2010 Mària van Berge-Gerbaud opvolgde toen zij met pensioen ging.
Vanaf het begin van zijn carrière was Ger als auteur, later als ‘editor’ betrokken bij de gezaghebbende Hollstein-reeks, het standaardwerk voor de Nederlandse en Vlaamse prentkunst tot 1700. Hij zetelde in de raad van bestuur van het RKD in Den Haag en van de Vereniging Rembrandt en in de redactie van verschillende wetenschappelijke tijdschriften, met name, zesendertig jaar lang, van Simiolus. Netherlands quarterly for the history of art. Steeds wijdde hij zich met het hem kenmerkende enthousiasme aan zijn verschillende missies.
Een van de meest opmerkelijke vernieuwingen die hij in de Fondation Custodia doorvoerde is ongetwijfeld het openen van een nieuw verzamelgebied: de olieverfschets direkt naar de natuur, zoals die vanaf de late achttiende eeuw in toenemende mate tot de schilderspraktijk ging behoren en waarvan hij in twaalf jaar een representatief ensemble van meer dan vijfhonderd (!) voorbeelden bijeen wist te brengen, voor een deel opgenomen in de recente tentoonstelling Sur le motif. Peindre en plein air 1780-1870 (2020-2021, ook gepresenteerd in het Fitzwilliam Museum in Cambridge en de National Gallery in Washington onder de titel True to Nature. Open-air Painting in Europe 1780-1870).
Zijn directeurschap werd ook bepaald door de omvangrijke onderhouds- en verbouwingswerken die hij liet uitvoeren aan de twee Parijse gebouwen die de stichting herbergen. In het negentiende-eeuwse pand aan de straatkant werd een splinternieuwe, riante bibliotheek gecreëerd en een boekwinkel annex kaartverkoop, en de tentoonstellingszalen werden grondig gerenoveerd. In het oude Hôtel Turgot werden de ruimten voor de conservering van de verzamelingen aangepast aan de meest moderne eisen en werden de zalen opnieuw ingericht, aangelicht en gedecoreerd om er een sfeer op te roepen waarin de kunstwerken goed tot hun recht komen.
Ger Luijten hield ervan zijn kennis en liefde te delen, met name door een tentoonstellingsprogramma dat het publiek de mogelijkheid bood weinig bekende aspecten van de kunstgeschiedenis te ontdekken. Sommige projecten lagen hem bijzonder na aan het hart, zoals Hiëronymus Cock. De Renaissance in prent (2013), From Drawings to Paintings in the Age of Rembrandt (2016), Le Musée Pouchkine. Cinq cents ans de dessins de maîtres (2019), of het al genoemde Sur le motif. Ook bracht hij graag (te) weinig bekende kunstenaars onder de aandacht: Christoffer Wilhelm Eckersberg in 2016, Georges Michel in 2018, Willem Bastiaan Tholen in 2019 en ten slotte Léon Bonvin in 2022. Zeer gewaardeerd was ook zijn inzet voor hedendaagse grafische kunstenaars, zoals Peter Vos, Arie Schippers, Gèr Boosten, Jozef Van Ruyssevelt, Marian Plug, Gérard de Palézieux, Siemen Dijkstra, Anna Metz en Charles Donker, die hij in monografische tentoonstellingen aan het Parijse publiek presenteerde.
Met zijn charisma, zijn humor, zijn warmte en zijn generositeit laat Ger Luijten een verweesd team achter, maar hij heeft voorgoed zijn stempel op de Fondation Custodia gedrukt.
Fondation Custodia, Collectie Frits Lugt
121, rue de Lille - 75007 Parijs
coll.lugt@fondationcustodia.fr | secretaris@fondationcustodia.nl
www.fondationcustodia.fr | www.fondationcustodia.nl
Perscontact:
Noepy Testa | Heidi Vandamme
+31 (0)6 295 32 686
bureau@heidivandamme.nl
Foto © Daria Scagliola